پیوندهای جمعیّتی روستایی - شهری و تأثیر آن بر خلق سرمایة اجتماعی (مطالعه موردی: شهرستان های دماوند، فیروزکوه و شمیرانات)

کنش‌های متقابل بین شهرها و روستاها جریان‌هایی را به­وجود آورده­اند که عنصر کلیدی آن مردم هستند. مردمی که در قالب گروه‌های اجتماعی با ارتباط‌ها و تماس‌ها، جریان ایده‌ها را شکل داده و وابستگی اجتماعی را اجتناب‌ناپذیر ساخته‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی پیوندهای جمعیّتی بین دو سکونت­گاه شهری - روستایی در قالب شبکه‌های اجتماعی و تأثیر آن بر خلق سرمایة اجتماعی است. برای دستیابی به این هدف، مهم‌ترین شاخص‌های سرمایة اجتماعی استخراج، پرسش­نامه‌ طرّاحی و در شهرستان‌های دماوند، فیروزکوه و شمیرانات تکمیل شدند. با توجّه به معیارهایی همچون رواج گردشگری خانه‌های دوّم روستاهایی که جریان‌های جمعیّتی بیشتری داشتند انتخاب شدند. این روستاها 22487 نفر جمعیت دارند که 377 پرسش­نامه به­صورت تصادفی در آن‌ها تکمیل شد. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل شبکه استفاده شد تا بتوان به­جای پرداختن به ویژگی‌های سکونت­گاه‌ها به­صورت مجزّا، ساختار روابط دوسویه و متقابل آن‌ها را بررسی کرد. نتایج نشان‌ می‌دهند که تراکم پیوندهای برقرارشده برای شهرستان‌های دماوند، فیروزکوه و شمیرانات، حدود 60% است که این میزان در حدّ کمابیش مطلوبی است؛ همچنین حدود 50% از این پیوندها دوسویه بوده که با حدود 60% انتقال‌پذیری، گویای پایداری شبکه است؛ امّا در این میان مرکزیت با نقاط شهری بوده و تهران دارای محوریت در شبکة مورد مطالعه است. درمجموع، نتایج بیانگر وجود پیوندهای جمعیّتی کمابیش پویا در مناطق مورد مطالعه است. پس از بررسی پیوندهای جمعیّتی، شاخص‌های سرمایة اجتماعی ارزیابی شدند. با توجّه به نتایج این بخش و سطح معنی­داری برای هریک از شاخص‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که پیوندهای جمعیّتی بین این دو سکونت­گاه در سطح اطمینان 95% منجر به سرمایة اجتماعی شده است که براساس میانگین‌ها، در سطحی بالاتر از متوسّط، یعنی حدود 5/3 (براساس طیف لیکرت) قرار دارند و این بیانگر مطلوبیت این شاخص‌ها در مناطق مورد مطالعه است.